Michał Majerski

Michał – Michael Majerski - fotografiaMichał – Michael Majerski należy do dokumentalistów filmowych szeroko rozumianego pogranicza polsko-niemieckiego. Urodził się w 1948 roku w Polanicy Zdroju w rodzinie polsko-niemieckiej. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, w 1978 emigruje ze swoją rodziną do Niemiec, gdzie w Berlinie przez wiele lat pracował jako wykładowca filmu.  Po powrocie do Polski pracuje jako dziennikarz telewizyjny i producent dla niemieckiej telewizji publicznej. Pełnometrażowe filmy dokumentalne Majerskiego często wracają do konsekwencji II wojny światowej dla byłych i aktualnych mieszkańców ziem przyłączonych po wojnie do Polski. Według krytyków poruszają „tematykę, którą inni omijają szerokim łukiem”. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród.

Filmy pełnometrażowe (scenariusz, realizacja, kamera, produkcja)

  1. „Isakowitz”
  2. „Kraj mojej matki”
  3. „Dom mojego ojca”
  4. „Oberschlesien – Kolocz na droga”
  5. ”Oberschlesien - Tu, gdzie sie spotkalismy”
  6. „Było sobie Pomorze”

Autor projektów wideoart: „Cusanus de Ludo Globi” w Hamburgu, „ Erzwungene Wege” w  Berlinie.  „Ulica Mandelsztama”, Opera w Szczecinie, reżyseria.
Nowele filmowe: „Córki Odyna”, Altheide”, „Pałac Saren”.

Ważniejsze nagrody

  1. „Kraj mojej Matki” -  Międzynarodowy Festiwal Filmów Europy Wschodniej  i Srodkowej w Łagowie: nagroda dla najlepszego niemieckiego dokumentu
  2. „Było sobie Pomorze”: Międzynarodowy Festiwal Filmów Europy Wschodniej i Srodkowej w Łagowie-wyróżnienie w konkursie międzynarodowym. Five Continents International Film Festival – wyróżnienie. Las Vegas Movie Awards – Prodigy Award Winner. Amsterdam International Film Festival – Award Winner
  3. „Oberschlesien - Kołocz na droga” - Międzynarodowy Festiwal Filmowy "Regiofun" - trzecia nagroda
  4. „Oberschlesien - tu, gdzie się spotkaliśmy” - European Media Awards, Wiedeń - Grand Award we wszystkich kategoriach.

Biogram

  • Urodził się w roku 1948 w Polanicy Zdroju  [Altheide Bad] w rodzinie polsko-niemieckiej. Maturę zdał  w 1966 w Technikum Fototechnicznym w Katowicach i podjął pracę  w Ośrodku Telewizji TVP w Katowicach.  Równocześnie angażuje się w Amatorskim Klubie Filmowym „Sląsk” w Katowicach.
  • W 1972 został przyjęty na Wydział Operatorski Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi którą ukończył Dyplomem w 1976. Po studiach pracował jako pracownik naukowy, początkowo w Katedrze Fotografii i Reklamy Wizualnej, a później Realizacji Telewizyjnej. Równocześnie realizuje programy telewizyjne i filmy oświatowe.
  • W 1978 emigruje z Polski do Niemiec, gdzie do 1992 pracuje jako  nauczyciel zawodu na Wyższej Szkole Technicznej w Berlinie na kierunku Asystent Operatora Obrazu i Realizacja Obrazu Filmowego. Rownocześnie uczestniczy w seminariach reżyserii filmowej  prowadzonych przez Luc Bondy, Krzysztof Kieslowski i Andrei Tarkowski.  
  • W 1992 rezygnuje z pracy pedagogicznej i wyjeżdża w podróż studyjną, którą łączy z  żeglarstwem ekstremalnym w rejonach Ameryki Północnej i Srodkowej.
  • W 1995 wraca do Polski, osiedla się w Szczecinie, gdzie podejmuje pracę w Ośrodku Telewizji TVP Szczecin jako reżyser i dziennikarz. Zakłada firmę produkcji filmowej „Arkonafilm” w której realizuje programy publicystyczne z Pomorza i krajów nadbałtyckich dla publicznych stacji telewizji niemieckiej NDR i ZDF. W 2005 rozpoczyna realizacje swoich pierwszych autorskich  filmów  dokumentalnych.  

Forma i tematyka filmów dokumentalnych

Jego pełnometrażowe filmy dokumentalne są motywowane autobiograficznie i podejmują tematykę konsekwencji drugiej wojny światowej dla byłych i aktualnych mieszkanców ziem przyłączonych po wojnie do Polski. Filmy te w formie „oral history” przedstawiają sytuację ludności  po drugiej wojnie światowej na terenach, które w propagandzie komunistycznej były nazywane „Ziemiami Odzyskanymi”.

Rzeczywistość na tych  ziemiach pokazana jest  jako konsekwencja przesiedleń i wymiany ludności.

Bohaterowie jego filmów to Niemcy i Polacy, którzy na zasadzie konfrontacji opowiadają o swoich losach po zakończeniu wojny, historiach do tej pory przemilczanych, czy z różnych powodów ukrywanych. Budowanie środkami filmowymi takich fikcyjnych rozmów z ludźmi po obu stronach granicy, dzisiaj, po latach,  jest próbą podjęcia dialogu pomiędzy sąsiadami i próbą ich pojednania. Począwszy od filmu z 2005  „Kraj mojej matki”  do filmu „Oberschlesien-kołocz na droga” z 2010,  jego środki wyrazu orientują się na metodzie jakie stosował w swoich filmach Claude Lanzmann. Nie ocenia bohaterów swoich filmów, tylko dokladnie pyta i obserwuje. Skupia się głównie na twarzach i odrzuca użycie dodatkowych materiałów dokumentalnych. Od filmu „Oberschlesien - tu, gdzie się spotkaliśmy” z 2013 zmienia formę, która jest kompilacją inscenizowanego eseju filmowego i klasycznego dokumentu.
Filmy Majerskiego uważane są za wybitne, ale również  kontrowersyjne. Są  pokazywane tylko na pokazach specjalnych, gdyż żaden z jego filmów nie ma dystrybucji kinowej ani telewizyjnej.

Filmy Majerskiego

Michał – Michael Majerski należy do najwybitniejszych współczesnych dokumentalistów filmowych szeroko rozumianego pogranicza polsko-niemieckiego. Na poważnie swoją przygodę filmową zaczął od trylogii poświęconej tematyce przesiedleń podczas drugiej wojny światowej. Wpierw przemówiły Niemki, które pozostały na polskim Pomorzu po 1945 roku. Pod koniec wojny miały po około dwadzieścia lat. Potem zabrali głos mężczyźni – Polacy i Niemcy, świadkowie i ofiary przesiedleń. Pod koniec wojny byli jeszcze dziećmi. Ostatni odcinek trylogii, to świadectwo niemieckiego Żyda, któremu udało się przeżyć holocaust. Po latach wraca na stare śmieci, teraz na polskiej już Warmii, i konfrontuje obrazy z przeszłości i współczesności.

Dla mnie zwłaszcza „Kraj mojej matki”, dziś już nie do nakręcenia, gdyż świadkowie odeszli, to film mistrzowski. Kobiety Majerskiego mówią rzeczy straszne i piękne – spectrum sięga od gwałtów do miłości. Wchodzą z nim w rozbrajająco szczerą rozmowę i pewnie dlatego, czego by nie mówiły, słuchamy ich z zapartym tchem. Nawet, gdy kreślą obraz świata zniszczonego przez „Solidarność” i oddanego powtórnie na pastwę wilkom.

Majerski wychował się na Śląsku, w rodzinie polsko-niemiecko-górnośląskiej. Na Górnym Śląsku wciąż jeszcze żyją obok siebie Niemcy, Polacy – autochtoni  i przybysze, oraz Ślązacy, grupa pograniczna, która nie zawsze potrafi i chce się określić. Nie jest ona liczna w sensie proporcjonalnym, ale ją słychać, gdyż – w nawiązaniu do stanowiska Górnego Śląska w Polsce międzywojennej – wystąpiła z programem autonomii. W ruchu działają Ślązacy z krwi i kości, Niemcy, ale i powojenni przybysze polscy, którzy sami mają, jak wszyscy mieszkańcy nowych polskich Ziem Zachodnich i Północnych, problemy z tożsamością.
Majerski tematów łatwych nie lubi. Musiał więc wziąć się za bary z tematyką śląską.

W najnowszych dwóch filmach – „Oberschlesien, kołacz na droga” z 2010 roku oraz „Oberschlesien, tu gdzie się spotkaliśmy” z 2013 roku – Majerski przedstawia środowisko autonomistów. W pierwszym oddaje im głos. Obraz drugi to dokumentalno-artystyczna wizja świata, który odchodzi. W tym przeżywającym kryzys świecie dochodzi zarazem do zagęszczenia problemów. Pojawiają się nowe pytania o cel i drogę. Znamy to z Zagłębia Ruhry i może jeszcze lepiej ze Szkocji oraz Walii. Walijczycy potraktowali zamykanie kopalń przez premier Thatcher jako angielską prowokację, co dało rezultat zupełnie nieprzewidziany – odbudowę prawie zapomnianej walijskiej tożsamości.  
Michał – Michael Majerski odpowiedzi prostych nie daje. Zapisuje. Tak właśnie, jego filmy to zapis świata i jego głosów. Z jednymi obrazami i wypowiedziami się zgodzimy, inne nas odrzucą. Jak w życiu…   

Jan M.Piskorski

Wycinki prasowe

TeleRawa_1

Przypisy

  1. „Filmówka“. Praca zbiorowa. Wydawnictwo Tenten
  2. Józef Krzyk, „Moje filmy mają krzyczeć o Śląsku”, Gazeta Wyborcza 11/10/2013
  3. Bogdan Twardochleb, „Dom mojego ojca” 27.01.2009„Kurier Szczecinski”
  4. Bogdan Twardochleb, „Dramatyczne miłości” 14.03.2006 „Kurier Szczeciński”
  5. Katalog programowy Lubuskie Lato Filmowe. Łagów 2005, 2010, 2014
  6. Jan Lewandowski, miesięcznik Tele Pro, Nr. 4/2013 „Podróże Majerskiego”
  7. Brit Belmann, „Meiner Mutter Land”, Zeitgeschichte Regional. Mitteilungen aus Mecklenburg-Vorpommern 12Jg.1/08. Kritik.
  8. Til Scholz-Knobloch „Lass mal – jetzt ist hier Polen“ „Wochenblatt“ Opole 2010.
  9. Isa Salomon „Oberschlesien- tu,gdzie się spotkaliśmy” „Nowiny Rybnickie” 16.10.2013
  10. Monika Kassner „Jaskółka Śląska”, „Jesteśmy spadkobiercami nienawiści” Nr.1172013
  11. Jan Piskorski „Oberschlesien-tu, gdzie się spotkaliśmy” DVD, wydawnictwo Arkonafilm. 2013
  12. „Niederschlesischer Kurier“  Nr.38/2020. Til Scholz-Knobloch, „Versöhnung ohne neue Oberschicht“
  13. “Nordkurier“ 29.1.2019 „Zugabe bei Pommern-Film nötig“
  14. “Kurier Szczeciński“ 2019 „Majerski-Spacer pomorski“ i „Tęcza nad kartoflanym łbem”
  15. .”Kurier Szczeciński” 22.8.2017 „Było sobie Pomorze”